Full Stack ne demek? Full Stack ifadesinin türkçeye çevirisi tam yığındır şeklindedir. Hem istemci hem de sunucu tarafı yazılımı kapsar. İstemci tarafında yani Frontend’de HTML, CSS, JavaScript gibi temel öğeler vardır. Çerçeveler ve kütüphanelerle bu ekosistem gelişir. Sunucu tarafı yani Backend kısmında ise PHP, C#, Java, Python, Node.js ve SQL öne çıkar. Peki Full Stack developer nedir? Full Stack developer Frontend ve Backend dillerine hakim olan, amaç doğrultusundan bu dilleri efektif bir şekilde kullanan kişiye denir. Şimdi Full Stack geliştiricinin tam olarak ne yaptığını ve nasıl bir yaklaşım izlediğini daha yakından inceleyelim.
Fullstack Nedir?
Full Stack nedir? Full Stack web üzerinde kullanıcının etkileşime girdiği sayfaların hem Frontend kısmının hem de Backend kısmının kapsayıcı kümesidir. Full Stack developer her iki alanda da bilgi sahibi olmalıdır. Durum üzerinden ilerlemek gerekirse bir restoran için web sayfasına ihtiyaç olduğunu düşünelim. Sayfanın içeriğinde yemek ve fiyat bilgisi yer almalı. Aynı zamanda kullanıcıların sipariş verebilmesi ve adreslerini girebilmeleri için de formlara ihtiyaç var. Tabii sitenin gerçekten işleyebilir olması için de veritabanı yönetiminin yapılması gerekiyor. Kullanıcıların ödeme bilgilerinin çalınmaması için de güvenlik önlemleri alınmalıdır. En genel hatlarıyla baktığımızda bu web sitesini oluşturması için Frontend’e ve Backend’e ihtiyaç duyulduğunu görebiliyoruz. Bu işin tamamını tek başına içeren kapsama Full Stack denir. Full Stack developer ise sürecin tamamını yöneten kişiyi ifade eder. Ön uçta web sitesi tasarımının geliştirilmesi, online sipariş sistemi, yorum sistemi, rezervasyon alanı ve sosyal medya etkileşimi gibi bölümler halledilir. Aynı web uygulamasının arka ucunda ise veri tabanı tasarımı, sipariş işleme ve ödeme sistemi, envanter yönetimi, rapor, analiz, güvenlik ve erişim kontrolü gibi bölümleri içeren Backend kısmı halledilir.
Fullstack Nasıl Çalışır?
Nasıl çalıştığına bakmadan önce Full Stack developer ne demek sorusunun cevabına hakim olmamız gerekir. Full Stack developer web projelerinde bütünleyici bir yaklaşım sergileyerek Frontend ve Backend tarafını oluşturan kişidir. Buna ek olarak ön uç ve arka uç arasındaki köprüyü kurup iletişimi de sağlar. Şimdi adımlar eşliğinde Full Stack geliştiricinin bir projede izlemesi gereken yola bakalım. Bir proje üzerinde çalışmaya başlandığında herhangi bir aksiyon alınmadan önce proje gereksinimlerinin anlaşılması gerekir. Yanlış yapılmış bir ilerleme planı ya net olmayan bir amaç proje ilerledikten sonra vakit kaybı olarak geri dönecektir. Hedefler anlaşıldıktan sonra hem Backend hem de Frontend için bir taslak oluşturulur. Genel hatlarıyla olması gereken şeyler belirlenir. Sonrasında Frontend geliştirme bölümüne geçilir. Kullanıcının etkileşime girdiği bu aşamada HTML, CSS ve JavaScript’ten yararlanılır. React, Angular ve Vue.js gibi Framework’ler JavaScript tarafında işleri kolaylaştırıp daha optimize bir kod sağlar. CSS için ise Bootstrap, Tailwind, Material-UI ve Ant Design gibi kütüphanelerden hazır bileşenler alarak tasarım sürecini gözle görülür bir şekilde kısaltmak mümkündür. Bu adımdan sonra Backend tarafına geçilir. Projenin gereklilikleri göz önünde bulundurularak programla dili seçilir. Sık kullanılan Backend programlama dilleri arasında Python, Java, PHP ve C# vardır. Her dilin güçlü ve nispeten zayıf kalan yönleri olduğu için seçim aşamasında iyi bir analiz yapılmalıdır. Daha sonra sunucu tarafında kodları çalıştırmak için bir sunucu ortamı kurulmalıdır. MySQL, PostgreSQL, MongoDB ve Oracle Database gibi veri tabanı sistemlerinden yararlanarak sunucu tarafı kodlarının veri tabanı ile etkileşim kurması sağlanır. Kod tekrarını azaltmak ve verimi arttırmak adına bu aşamada Backend Framework’lerinden yararlanılır. Django, Spring, Express.js, Laravel ve ASP.NET popüler Backend Framework’lerindendir. Frontend ve Backend bölümleri tamamlandıktan sonra test aşamasına geçilir. Hata ayıklama evresi gerçekleştirilir. Test ve hata ayıklama süreci başarılı bir şekilde tamamlandıktan sonra ürün dağıtılmaya hazı hale gelir. Bu süreçte Full Stack developer ürünün tüm bileşenleri üzerinde çalışmış olur.
Fullstack Öğrenmenin Avantajları Nelerdir?
Full Stack öğrenmenin en büyük avantajlarından biri kişiye geliştirme sürecinde esneklik sağlamasıdır. Full Stack geliştiricilerin tek başına üstlendiği projelerde kendi planlarına göre ilerlemeleri ve kişisel planlarını oluşturmaları mümkündür. Projenin hem Frontend hem de Backend bölümüne hakim oldukları için bir takım hatalar ve uyuşmazlıklar daha demo aşamasında engellenir. Ön uç ve arka uçta geliştirme yapabilecek yeterliliğe sahip olmaları sayesinde sadece Backend ya da sadece Frontend developer olarak çalışabilirler. Full Stack developer başlığını almaları onların diğer iki iş koluna başvururken rakiplerine göre daha avantajlı bir konuma gelmelerini sağlar. İşlerinin gerekliliği olarak bir çok yazılım dili ve kütüphaneyle çalışmaları sektörel yeterliliklerinin hızlı bir şekilde gelişmesine yol açar. Ayrıca proje geliştirme sürecinin her adımına hakim olmak kişinin problem çözme becerilerini geliştirir. Teknik açıdan iyi olan kişiler arttıkça problem çözme becerileri gibi geliştirilmesi nispeten zor yetenekler tercih sebebi haline geldi. Teknik yeterliliğin yanında böyle yetenekler ile yeni kariyer fırsatları bulmak bu sayede kolaylaşır. Bu alanda uzmanlaşmış nispeten daha az kişinin olması da maaş miktarının tatmin edici düzeylere çıkmasına yardımcı olur. Freelance olarak çalışma imkanı bulunan Full Stack geliştiriciler gün içinde kendi programlarını yapabilir ve istedikleri konumda çalışabilirler. Bunun gibi son derece iyi fırsatlar sunan ve kişiyi bir çok yönden besleyecek bir işlere adım atmak için yazılım eğitimi alarak kariyer yönünüzü kalıcı bir şekilde değiştirebilirsiniz.
###Fullstack Developer Nasıl Olunur? Full Stack developer olmak birçok dilde ve kütüphanede bilgi sahibi olmayı gerektirir. Başlangıç aşamasında webin temellerini oluşturan teknolojiler tam anlamıyla anlaşılmalıdır. HTML öğrenmeye başlamak kodlama mantığına dair giriş seviyesinde kişiye fikir verecektir. HTML’den sonra ön uç yani Frontend’in yapı taşlarından bir diğeri olan CSS’e geçilmelidir. CSS ile HTML kodlarına stil verebilmek ve bu stilleri geliştirebilmek daha sonraki adımlarda CSS kütüphanelerinden yararlanırken kişinin işine yarar. Stili olan işlevsiz sayfalara dinamiklik katmak için sonrasında JavaScript öğrenilir. Temel anlamda web sitesi ön yüzleri oluşturabilecek yeterliliğe geldikten sonra kod yönetimi becerileri kazanmak için Git ve GitHub gibi platformları hakkında bilgi sahibi olunmalıdır. Backend bölümüne geçerken sunucu tarafı çalışan bir Backend dili seçilir. Bu diller arasında Python, Ruby ve Java sıklıkla tercih edilenler olarak öne çıkar. Programlama dilini öğrendikten sonra veri tabanının mantığını anlamak ve ardından sayfanın verilerini depolamak için yararlanmak gerekir. Ön yüz ile iletişimi sağlayacak API geliştirme adımına gelindiğinde Backend teknolojileri iyi bir düzeyde anlaşılmış olur. Bunların anlaşılmasına rağmen iyi bir Full Stack developer olabilmek için öğrenme yolculuğunda odağı kaybetmeden daha derinlere inebilmek gerekir. Net bir yol haritasıyla ilerlemek isteyenler için bu noktada Full Stack developer eğitimi tercih edilebilir.
Fullstack Developer Görevleri Nelerdir?
Full Stack developer yazılımın hem Frontend hem de Backend tarafında uzmanlaşmış kişilere verilen addır. Peki yazılım nedir? Yazılım elektronik cihazların belirli amaçlar doğrultusunda önceden tasarlanmış özelliklerle çalışmasını sağlayan komutların bütünüdür. Yazılım sektöründe Full Stack geliştiricilerin görev alanları çeşitlilik içerir. Görsel açıdan kullanıcıya hitap eden kullanıcı dostu arayüzler oluşturmak ve halihazırda var olan tasarımları koda uyarlamak bu görevlerden biridir. Frontend geliştiricinin görev tanımına giren bu olaylar bağlı olarak Full Stack geliştiricinin de görev tanımında yer alır. Tasarıma işevsellik katma ve bu sayede kullanıcı etkileşimini mümkün kılmak da Frontend bölümünde olan görevlerdendir. Backend bölümünde uygulamanın sisteminin tasarlanması, geliştirilmesi ve bu sistemin sürdürülebilmesi gerekir. Bu bölümde çeşitli programlama dilleri kullanarak ön yüzde görünmeyen fakat web uygulamalarının ya da sitelerinin çalışabilmesi için gerekli olan kodlar yazılır. Bunların yanında veritabanı yönetimi, API geliştirme, test, hata ayıklama, versiyon kontrolü ve dağıtım da Full Stack geliştiricinin sorumluluğuna giren görevlerdendir.
Fullstack Programlama Dilleri
Geniş bir kapsam alanına sahip olan Full Stack alanında çeşitli programlama dilleri kullanılır. Bu programlama dilleri JavaScript, Python, Java, Ruby, PHP, C# ve Go olarak örneklendirilebilir. Şimdi bu programlama dillerini genel hatlarıyla tanıyalım. JavaScript ön uç geliştirmede sıklıkla kullanılan popüler bir programlama dilidir. Geniş kullanım alanı ve ekosistemi sayesinde çıktığı andan günümüze kadar popülerleşmeye devam etmiştir. Python ise açık kaynaklı bir programlama dilidir. Full Stack geliştirmenin Backend kısmında yoğun bir şekilde kullanılır ve kod yapısı nispeten kolay anlaşılır. Java ise yüksek verimli nesneye yönelik bir programlama dilidir. Avantajı neredeyse her türlü platformda çalışmaya elverişli olmasıdır. PHP’den ise bloglar ya da haber siteleri gibi platformlar geliştirirken sıkça yararlanılır. Son olarak C# ile .NET’de çalışan uygulamalar geliştirilirken Ruby ile MVP projeleri geliştirilir.
KAYNAKÇA W3Schools. (n.d.). What is Full Stack?. https://www.w3schools.com/whatis/whatis_fullstack.asp. TechCareer. (2023, Kasım 8). Fullstack Ne Demek? Fullstack Developer Kimdir?. https://www.techcareer.net/blog/fullstack-ne-demek-fullstack-developer-kimdir. CodeOp. (n.d.). The Pretty Good Guide to Full Stack Development. CodeOp. https://codeop.tech/coding-bootcamp/ Wikipedia Editörleri (2024, Mart 10). Yazılım. https://tr.wikipedia.org/wiki/Yaz%C4%B1l%C4%B1m GeeksforGeeks. (2023, Temmuz 23). Top Languages for Full-Stack Web Development. https://www.geeksforgeeks.org/top-languages-for-full-stack-web-developement/.